5 Derece Vazife Malulü Ne Demek? Devletin Karanlık Yüzü Mü?
Özel Durumlar, Zayıf Yönler ve Sistemsel Hatalar
5 derece vazife malulü ifadesi, kulağa ilk duyduğunda pek çok insana anlam ifade etmiyor olabilir. Ama bu terimi anlamaya çalışmak, aslında çok daha derin bir soruya çıkış noktası olabilir: Devlet, vatandaşını gerçekten ne kadar önemsiyor? Veya, bir askerin ya da devlet görevlisinin, görevi sırasında yaşadığı bir sakatlık sonrası alacağı tazminat gerçekten adil mi? İşte bu yazıda, 5 derece vazife malullüğü üzerinden, devletin vatandaşa olan yaklaşımını cesurca sorgulayacağız.
5 Derece Vazife Malulü: Hangi Durumlarda Verilir?
Öncelikle, 5 derece vazife malulü, askeri personel veya devlet görevlilerinin görevleri sırasında bir şekilde yaralanması, sakatlanması veya fiziksel ve psikolojik bir bozulma yaşaması sonucunda devlet tarafından belirli hakların tanındığı bir durumdur. 5 derece, bu tür sakatlıkların hafif olduğu ve kişinin tam anlamıyla malul olmadığı durumları ifade eder. Yani, bu derece ile kabul edilen bir kişi, çalışabilir durumda olsa da yine de görevini etkileyen bir rahatsızlık yaşar.
Bu tür bir tazminat ve statü düzenlemesinin aslında devletin vatandaşı koruma yükümlülüğünün bir parçası olması gerekmez mi? Ancak işin içine girdiğinizde, sistemin birçok eksik ve zayıf yönle dolu olduğunu görmek kaçınılmazdır.
5 Derece Vazife Malulünün Zayıf Noktaları: Adalet mi, Lütuf mu?
Aslında burada, 5 derece vazife malulünün verdiği haklarla ilgili ciddi bir tartışma başlatmak mümkün. Çünkü bu düzenleme, adil bir tazminat anlayışından çok, kamu görevlisinin yaşadığı sıkıntıların göz ardı edilmesi gibi bir duruma dönüşebiliyor. Peki, devletin, kişinin görevi sırasında maruz kaldığı sakatlıklar için vereceği tazminat, gerçekten orantılı mı? Neden 5 derece gibi ‘hafif’ bir durum, genellikle yeterince tazminat almanızı sağlamaz, sadece bir tür kağıt üzerinde ‘gerçek’ hakları elde etmenize olanak tanır? Gerçekten, 5 derece bir malullük durumu, tam anlamıyla bir çözüm ve adalet yaratıyor mu?
Ayrıca, 5 derece vazife malulü durumunda olan bir kişinin hayatı ne kadar değiştirilir? Bir asker veya devlet görevlisi, bu dereceyle tazminat alırken, aslında esasen görev yapmaya devam edebilecekken, bu durum ona bir çeşit ‘afet sonrasında devam etme’ hakkı mı tanır, yoksa sadece yetersiz bir ‘kağıt’la her şeyin geçiştirilmesine mi izin verir?
Vazife Malullüğü ve Gerçekten Zor Durumdaki Kamu Görevlisi
Burada dikkat edilmesi gereken bir başka nokta ise, 5 derece vazife malullüğünün birçok durumda, gerçek anlamda mağduriyet yaşayan kamu görevlisini sistemden dışlayan ve zorlaştıran bir duruma dönüşmesidir. Devletin, ‘yeterince’ malul olmayan kişilere sağladığı imkanların da çok sınırlı olması, gerçekten sakatlık çeken kişileri hayatta daha da zor duruma sokuyor. 5 derece malulü, tam anlamıyla sadece bir ‘denetim’ aracı olarak mı kullanılıyor, yoksa gerçekten bir tazminat ve destek sağlanmaya çalışılıyor mu?
Elbette, herkesin aynı şekilde ‘teşvik’ edilmesi gerektiğini savunmak oldukça zor. Ancak, durumun adaletli ve insan haklarına dayalı bir biçimde incelenmesi gerektiği inkar edilemez. Yüksek derece vazife malullüğünde, kişiye sağlanan imkanlar belirgin şekilde artarken, 5 derecede olanlar ne yazık ki daha çok ‘bekleyen’ bir statüde kalmaktadır.
Sistemin Dışında Kalanlar: Gerçekten Korumalı Mıyız?
Vazife malullüğü sisteminin, görevinin bedelini ödeyen bir askere veya kamu görevlisine ne kadar adil ve koruyucu olduğuna dair soruları artırmak gerekir. 5 derece, aslında birçok durumda, iyileşme süreci tamamlanmış, fakat o görevi yapmaya devam edemeyen kişiler için neredeyse hiçbir anlam ifade etmeyen bir dereceye dönüşebiliyor. Birçok durumda, 5 derece vazife malullüğü, kişinin görevini etkilemeyecek kadar hafif bir sorunun belirtisi olsa da aslında devletin sorumluluğu ve ilgisi eksik kalıyor.
Bundan sonraki adımda, devletin vatandaşı bu tür ‘hafif’ maluliyetlerde nasıl görmesi gerektiğine dair düşünceler de açığa çıkacaktır. Aslında bu derece, ‘devletin de bir yandan yönlendirdiği ama diğer yandan yetersiz bıraktığı’ bir kişilik durumunun parçasıdır.
Devletin Yetersizliği: Ne Zaman ‘Yeterli’ Olacağız?
Günümüzde, 5 derece vazife malulü sadece bir kağıt üzerinde yazan bir “hak” olabilir, ancak gerçekte bu statüdeki bir kişiye gösterilen değer, birey olma haklarından çok daha fazlasını gerektiriyor. 5 derece malullük, devletin sadece adeta bürokratik bir temizlik yaptığı, insanları sistemden geçiştirdiği bir araç olarak mı kullanılıyor? Eğer cevabınız evet ise, bu durumun ivedilikle gözden geçirilmesi gerektiğini savunmak daha adil bir toplumu yaratma yolunda atılacak ilk adım olacaktır.